Mołdawia. O turystyce...

W artykule postaram się przedstawić najświeższe praktyczne informacje dotyczące m.in. bezpieczeństwa, cen, wymiany pieniędzy i nowych atrakcji turystycznych.

Prawosławna katedra Narodzenia Pańskiego. Centrum Kiszyniowa

W sierpniu tego roku, po kilkuletniej przerwie wróciłem do Mołdawii. To nie była długa przerwa, a mimo to widać różnicę. Kraj zmienił się na lepsze. Skończono drogę z Kiszyniowa do Sorok, teraz to ładny i równy asfalt, po którym autokar może przemieszczać się z dużą prędkością. Tras gorszej jakości zostało już niewiele, tracą więc na aktualności opowieści sprzed lat o kłopotliwym podróżowaniu po dawnej Besarabii.

Nowe naddniestrzańskie ruble – plastikowe monety

Pojawiły się też nowe hotele, szczególnie w Kiszyniowie. Powstają restauracje z mołdawską kuchnią specjalizujące się w obsłudze turystów. Stolica nabrała europejskiego charakteru. Zrobiła się jakby weselsza i odważniej spogląda w kierunku Zachodu. Od dwóch lat Mołdawianie mogą podróżować do Unii Europejskiej bez wiz, znoszone są kolejne bariery dotyczące handlu między Mołdawią a UE. W Kiszyniowie przy budynkach rządowych powiewają unijne flagi. Oczywiście w polityce może zdarzyć się jeszcze wiele, przystąpienie do wspólnoty europejskiej nie jest jeszcze przesądzone, ale gdyby nawet integracja miała zatrzymać się na tym etapie, to i tak wydarzyło się już wiele, a kraj po prostu wyładniał. Unowocześniono infrastrukturę i zwiększono ruch turystyczny. Zobacz artykuł: Mołdawia nieznana.

Aktualny wygląd twierdzy w Sorokach

Co jeszcze się zmieniło? Na basztach twierdzy w Sorokach zamontowano dach. Stąd też ikona kraju (na tyle ważna, że jej wizerunek znajduje się na mołdawskich dowodach osobistych) wygląda teraz inaczej. Na szczęście nie zmienił się gospodarz obiektu. Nadal można tu spotkać znanego, bardzo charyzmatycznego kustosza Nicolae Bulata i poprosić go o opowieść o historii twierdzy. O samych polskich wątkach dotyczących Sorok pan Bulat może opowiadać godzinami.

Jeśli chodzi o atrakcje turystyczne, to lada moment otwarta zostanie kolejna. Chodzi o ważny zabytek, pałac Manuc-beja w mieście Hincesti (35 km od Kiszyniowa). Na razie działa tylko niewielkie muzeum w dawnym pałacyku myśliwskim (dzieło słynnego architekta Aleksandra Bernardazziego), właśnie ale kończy się remont głównego budynku. Będzie to jeden z bardziej reprezentacyjnych obiektów w kraju.

Restaurowany pałac Manuc-beja w Hincesti

W separatystycznym Naddniestrzu pojawiały się nowe monety. Bardzo oryginalne, bo… plastikowe. Wyglądają jak żetony, miejscowi ich nie lubią, ale turyści jak najbardziej. Są oryginalną pamiątką z kraju, który oficjalnie nie istnieje. Poza tym w Naddniestrzu po staremu. Mimo pewnych kłopotów gospodarczych (blokada ze strony Ukrainy i ograniczenie rosyjskich dotacji) nadal spokojnie i bezpiecznie. Śmiało można jechać. Wytwórnia koniaków (brandy) Kvint w Tyraspolu nadal działa i chętnie przyjmuje turystów na degustacje (jedne z lepszych na jakich byłem). Na granicy nie trzeba już wypisywać kartek wjazdowych, drukuje je maszyna po zeskanowaniu naszych paszportów.

Wybierając się do Naddniestrza nie potrzebujemy wiz, wystarczy paszport, ale na granicy musimy zadeklarować jak długo tam zostaniemy. Jeśli nie więcej niż 8 godzin, to nie są wymagane żadne formalności. Jeśli zostajemy na noc, to trzeba zgłosić meldunek na posterunku milicji. Rzecz jasna w imieniu turystów robi to hotel.

Myśliwski pałacyk w Hincesti, posiadłość Manuc-beja

W przypadku Naddniestrza to sprostowania wymaga jedna rzecz. W przewodnikach, również tych wydanych niedawno, powtarza się informacja, że twierdza w Benderach jest zamknięta dla zwiedzających. Nie wiem skąd takie wiadomości. Twierdza jest otwarta i to już od ładnych kilku lat. Można ją zwiedzać i na pewno warto tu zajrzeć.

W stosunku do sytuacji sprzed kilku lat zmieniło się też to, że LOT uruchomił bezpośrednie połączenia z Warszawy do Kiszyniowa. To bardzo wygodne rozwiązanie. Niecałe dwie godziny w samolocie i już jesteśmy na miejscu. Bardzo dogodne są też godziny wylotów, warto więc wziąć pod uwagę takie rozwiązanie. Lotnisko znajduje się na obrzeżach Kiszyniowa. Jeśli nie ma korków to dojazd do centrum miasta zajmuje ledwie 20 minut. Port lotniczy jest niewielki, obecnie przechodzi kapitalny remont i przebudowę. Wylatując możemy zrobić zakupy w strefie wolnocłowej (płatność w mołdawskich lejach, euro i dolarach lub kartami płatniczymi). Sporą część strefy stanowią oczywiście miejscowe wina i koniaki (jest też naddniestrzański Kvint). Ceny nieznacznie wyższe od tych, które są w sklepach Kiszyniowa. Polecam artykuł: Mołdawia – królestwo wina.

Degustacja koniaków Kvint. Tyraspol, Naddniestrze

A jeśli chodzi o ceny, to niżej przedstawiam aktualne:

Kawa w restauracji w Kiszyniowie: 30 lei;

Woda mineralna w sklepie: 8 – 10 lei;

Pięcioletni koniak (0,5 litra) w sklepie: 85 – 100 lei.

Kurs walut z sierpnia 2016:

1 EUR = 21 mołdawskich lei;

1 USD = 18,5 mołdawskich lei.

Kantorów w centrum Kiszyniowa jest dużo, są dobrze oznaczone. Wymiana nie jest narażona na przykre niespodzianki, nie jest pobierana żadna ekstra prowizja. Jak zostaną nam mołdawskie leje, to bez problemu wymienimy też w drugą stronę, na euro lub dolary.

Twierdza w Benderach (Naddniestrze). Można ją zwiedzać!

Trochę inaczej wygląda to w Naddniestrzu. W związku z kryzysem gospodarczym i niedoborem walut tamtejsze kantory coraz częściej odmawiają wymiany miejscowej waluty na euro lub dolary. Dlatego wjeżdżając do Naddniestrza trzeba zastanowić się nad tym ile tamtejszych rubli potrzebujemy. Kurs z sierpnia 2016:

1 EUR = 15,6 naddniestrzańskich rubli;

1 USD = 14 naddniestrzańskich rubli.

Lotnisko w Kiszyniowie

Mołdawia ciągle czeka na odkrycie przez masowego turystę. Prędzej czy później to nastąpi. Jeśli macie ochotę na coś ciekawego i oryginalnego, to jedźcie tam teraz, póki wszystkie atrakcje można jeszcze zwiedzać komfortowych warunkach, bez konieczności przeciskania się w gąszczu innych wycieczek. Jest bezpiecznie i sympatycznie, również w Naddniestrzu. Mam nadzieję, że tak zostanie.

Wycieczka do Mołdawii

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Matys

Mam przed sobą bardzo interesujący artykuł (Adam Eberhardt, Paradoksy mołdawskiego sportu). Czyta się wyśmienicie. Lektura to taka, że ”Miś” Barei wysiada. Ale co najważniejsze, materiał ten ukazuje konflikt między Mołdawią a Naddniestrzem w oryginalnym sposób. Przekonany jestem, że pomaga zrozumieć złożoność sytuacji.

A sytuacja jest wyjątkowa! Formalnie, zgodnie z międzynarodowym prawem Naddniestrze jest częścią Mołdawii. Ale w rzeczywistości, od 1992 r. (wojna, w której zginęło ok. tysiąca osób) wąski kawałek lewego brzegu Dniestru stanowi osobne państwo. Ma swoją stolicę (Tyraspol), władzę, armię, granice, walutę…I ideologię, opartą na gloryfikacji radzieckiej przeszłości.

Pomnik Lenina przed siedzibą władz w Tyraspolu

Rzecz wygląda tak, że rząd z Naddniestrza cały czas manifestuje swoją niezależność. Strzeże granicy z Mołdawią (nielegalnej w świetle prawa międzynarodowego) i odwołuje się do antymołdawskiej retoryki. Wspierany jest w tym przez Rosję. (To dzięki poparciu Moskwy to quasipaństwo może w ogóle funkcjonować. Otrzymuje m.in. dużą pomoc finansową, a armia rosyjska ma tu swoje bazy).

W polityce mamy więc ostry spór. Ale nie w sporcie! Otóż:

a)   Sportowcy z Naddniestrze reprezentują Mołdawię na międzynarodowych zawodach. Np. trzon narodowej kadry w piłce nożnej stanowią Naddniestrzanie. Na olimpiadzie w Pekinie w 2008 r. w mołdawskich barwach występowało 5 sportowców z drugiej strony Dniestru.

b)     W mołdawskiej lidze piłki nożnej grają drużyny z Naddniestrza. I wygrywają! Założony w 1997 r. Sheriff Tyraspol przez dziesięć kolejnych lat był mistrzem Mołdawii! Tytułu tego pozbawiła go dopiero w sezonie 2010/2011 Dacia Kiszyniów.

c)    Do niedawna, kiedy Kiszyniów nie miał odpowiedniego stadionu, międzynarodowe mecze reprezentacja Mołdawii rozgrywała w Tyraspolu! Na pierwszy rzut oka wygląda to na cyrk absolutny. Oto drużyna narodowa jednego kraju gra w stolicy drugiego (wrogiego) i występuje tam jako… gospodarz! Na mecz w naddniestrzańskim Tyraspolu bilety musiały być wydrukowane po mołdawsku (czcionką łacińską), a cena podawana w mołdawskich lejach, a nie w tutejszych rublach. Grano hymn Mołdawii, a nie Naddniestrza. A kibice z Tyraspola dopingowali drużynę wrogiego kraju jak swoją. Rozumiecie coś z tego? To dodam jeszcze, że na mecze w Naddniestrzu, na których wciągano mołdawską flagę i grano mołdawski hymn, władze Naddniestrza nie wpuszczały przedstawicieli władz Mołdawii!

Skąd to wszystko? Otóż dla świata nie ma takiego kraju jak Naddniestrze. Przestrzegają tego wszystkie federacje sportowe. Więc zawodnicy z tego kraju, jeśli chcą brać udział w jakichkolwiek międzynarodowych konkurencjach, mogą to robić wyłącznie posługując się paszportem innego kraju (najczęściej wybierają mołdawski, rosyjski i ukraiński). A, że wspierane przez Moskwę władze Naddniestrza stawiają na sport i nie żałują na to pieniędzy, to w tym malutkim niby-kraju (6 razy mniej mieszkańców niż w Mołdawii) jest i dobra infrastruktura i są sportowcy. Dlatego też w europejskich pucharach w piłce nożnej Mołdawię reprezentować może klub z Tyraspola (a więc de facto naddniestrzański!).

Temat to interesujący nie tylko dla miłośników sportu. Ma swoje szersze znaczenie. Poza innymi rzeczami pokazuje i to, że nie ma etnicznej (narodowej) nienawiści między mieszkańcami Naddniestrza i Mołdawii (patrz: zachowanie kibiców). A władze w Tyraspolu muszą się starać żeby w propagandowy sposób podtrzymywać strach przed mołdawskim „imperializmem”.

Zobacz też: Naddniestrze. Lenin w Tyraspolu

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Matys, 2013 r.

Wycieczka Mołdawia – Naddniestrze